Մեղրի գյուտը

————————————

Հիշու՞մ եք Արևի ամուսին ու Աստղիկի ու Ծիածանի հայր Տիրինկատար լեռը։ Այդ լեռան վրա էր ապրում նաև հին հայոց Տիր աստվածը։ Վայրի մեղուները նրա համար սարի ծաղիկներից նեկտար էին հավաքում և մեղր պատրաստում։ Այդ մեղրը լցնում էին Տիրինկատարի քարայրներից  մեկում դրված տասը կարասների մեջ։ Քաղցր ու առատ մեղրը ծորում էր կարասներից դուրս, քարերի վրա։ Քարերն էլ հին-հին էին, Տիրի տաճարի շինանյութն էին։ Ամեն առավոտ Տիրը գալիս-նստում էր իր տաճարի քարերի վրա և ճաշակում էր արևահամ մեղրը¹։

Ամեն բան սկսվեց այն օրից, երբ անտառի վայրի մեղուները հանդիպեցին մարդկանց։ Չսիրեցին ոսկեգույն թռչող միջատները մեծամիտ, բնությունն ավիրող մարդկանց։ Բողոք գնացին կենդանիների ու մարդկանց դատավոր Սողոմոն Իմաստունի մոտ, որ իրենց խորհուրդ տա, թե ինչպես պաշտպանվեն մարդկանցից։ Մեղուների թագուհին ասաց․

— Սողոմոն Իմաստուն, մենք կարող ենք ոսկի սարքել։ Բայց ագահ մարդիկ կգան ոսկու հետևից և կկոտորեն մեզ։ Թույլ տուր, որ կծենք նրանց, ու մեր խայթոցից մարդիկ մահանան։

Բայց Սողոմոն Իմաստունն էլ մարդ էր և խղճաց մարդկանց։ Նա վճիռ կայացրեց․

Այդպես էլ եղավ։ Մարդիկ քիչ էին գործ ունենում մեղուների հետ, որովհետև իրենց կարող էին խայթել։ Մեղուներն էլ խուսափում էին մարդկանցից, որ նրանց կծելով՝ իրենք չսատկեն։ Միայն բարի Տիր աստվածի համար էին մեղր տանում ու շատ օրհնանքներ լսում նրանից։

Երկար ժամանակ անցավ։ Մի օր մարդիկ անտառում որս էին անում։ Հանկարծ տեսան, որ մայր արջը իր ձագերի հետ փախչում է մի անտեսանելի թշնամուց, բարձր գոռգռոց հանելով։ Որքան դես ու դեն նայեցին, չտեսան այն գազանին, որ հետապնդում էր արջերին։ Հետո որոշեցին հասկանալ, թե այդ ուր է վազում անտառի հզոր գազանը։ Մայր արջը վազեց դեպի ձորը՝ իրենից առաջ թողնելով երկու ձագերին։ Երբ նրանք հասան ձորի լճակին, մայր արջը ձագերին հերթով ջուրը նետեց և ինքն էլ մտավ ու մեջքի վրա պառկեց ջրի մեջ։ Այդ ժամանակ մարդիկ նկատեցին, որ ինչ-որ միջատներ կծում են արջերի ջրից դուրս ցցված մասերը, դրա համար մայր արջը թույլ չի տալիս ձագերին գլուխները ջրից դուրս հանել։ Արջերը դադարեցին ձայներ հանել ու իբրև թե հանգստացան։ Ու էլի մարդիկ չհասկացան, թե այդ ինչն էր արջերին վախեցրել։ Նրանք սպասեցին, մինչև արջերը դուրս եկան ջրից, ու հետևեցին նրանց։ 

Արջերը հասան հաստաբուն մի ծառի, զգուշությամբ մոտեցան ու սկսեցին լիզել ծառի վրայով ծորող հեղուկը։ Երբ նրանք հեռացան, արդեն մութ էր։ Մարդիկ կրակ վառեցին, որ տեսնեն, թե այդ որտեղից է ծորում այդ նյութը։ Բայց երբ ծուխը հասավ ծառի փչակին, այդտեղից խմբերով դուրս թռան հազարավոր մեղուներ։ Իսկ երբ մարդիկ կտրեցին ծառը և ուսումնասիրեցին փչակը, գտան այդ հեղուկը և փորձեցին ուտել։ Այնքան քաղցր, այնքան համեղ էր, որ որոշեցին ուրիշ ծառերի փչակներում էլ որոնել։ Եվ ամեն տեղ մեղուներ կային, որոնք հարձակվում էին իրենց վրա ու կծում, բայց հետո՝ մահամերձ ցած էին թափվում։ Այդպես մարդիկ հասկացան, որ մեղուներն են, որ պատրաստում են երկնային մանանայի պես քաղցր մեղրը։ Նրանք գյուղից հատուկ փակ զամբյուղներ բերեցին ու իրենց հայրենակիցների համար տարան այդ մեղրից։ Մի քանի խելոք մարդ էլ նկատեցին, որ որոշ մեղուներ մնացել են զամբյուղների մեջ։ Նրանք չբացեցին զամբյուղները, այլ անցք կտրեցին դրանց վրա, որ մեղուներն ազատ թռչեն ու վերադառնան։ Այդպես է առաջացել առաջին մեղվի փեթակը³։ 

Փեթակի մեջ մնացած մեղուները սերունդ տվեցին ու դարձան ընտանի մեղուներ։ Նրանք մեղր էին պատրաստում, մարդիկ ուտում էին այդ մեղրը և երգում․

Այդպես կատարվեց Սողոմոն Իմաստունի ասածը՝ մեղուն մեղր պատրաստեց, մարդն էլ կերավ ու օրհնեց։